Op het moment dat ik deze blog schrijf zijn mijn masterclasses in Haarlem alweer afgelopen. Ze zijn voorbij gevlogen! Ik zal een korte beschrijving geven van de afgelopen 2 dagen. 
Dinsdag (22 juli) was een behoorlijk volgeplande dag. Mijn geweldige vriendin Mieke kwam een dag op bezoek wat natuurlijk erg gezellig was! De dag begon in de Philharmonie bij Jos van de Kooy. Van hem kregen we improvisatieles. Het orgel in de Philharmonie is bijzonder geschikt voor romantische improvisaties. De twee zwelkasten en vele soloregisters bieden een groot kleurenpalet. Ik mocht aftrappen met een ''prelude'' voor psalm 118. Ik moest me daarbij indenken dat het de eerste psalm op paasmorgen was met een stampvolle kerk die ik aan het zingen moest krijgen. Ritme was dus een belangrijk punt in deze improvisatie. Ik improviseerde een eenvoudige A-B-A vorm met een toccata-achtig deel in het midden. Na mij waren de Chinese dames aan de beurt. Zij hebben nauwelijks ervaring met improvisatie. De les bleef bij hen dus veelal beperkt tot het maken van een melodie, het herhalen en transponeren ervan en het maken van een eenvoudige begeleiding. Ook dit was erg leerzaam, ik heb er veel van opgestoken! 
Na deze masterclass zette de groep koers richting de Bavo, het was tijd voor de 2e masterclass met Lorenzo Ghielmi. Als eerste werd het Preludium en fuga in c van Bach (549) besproken. Een van de Chinese meisjes speelde het preludium en de Ierse jongen de fuga. Ghielmi trok de lijn door van de vorige les: het maken van muzikale zinnen. In de eerste les had hij dit principe uitgelegd aan de hand van een toccata van Frescobaldi. 
Nadat dit stuk besproken was, was het eindelijk mijn beurt om achter de klavieren plaats te nemen, een moment waar ik naar uitgekeken had. Ik speelde Preludium en Fuga in C van Bach (545). Vooral aan het begin moest ik wennen aan het pedaal (ondanks dat ik er voor gewaarschuwd was), het touché van de klavieren daarentegen viel me erg mee. De Chinezen zijn vooral elektronische orgels gewend, zij vonden het hoofdwerk alleen al erg zwaar en zeker met een koppel naar het rugwerk kostte het ze erg veel moeite. Ghielmi merkte op dat hij aan mijn spel kon merken dat ik het Hollandse orgeltype gewend ben. Ik had een goed gevoel over mijn spel en Ghielmi was tevreden! 
Na de masterclass van Ghielmi woonden Mieke en ik nog een een deel van een masterclass van Latry bij in de Kathedrale Basiliek. Hierna hebben we een heerlijke pizza gegeten en ging ze weer naar huis. Ik ging 's avonds opnieuw op weg naar de Bavo voor een concert door Bernard Winsemius en Lorenzo Ghielmi. Winsemius opende met een toccata van Bach. Zijn spel was goed al was de keuze voor Sweelinck en Weckmann  te bekritiseren omdat het Bavo-orgel een evenredig zwevende stemmig heeft en het daarnaast ook niet echt een oude klank heeft. De akoestiek werkt ook niet mee om erg duidelijk te articuleren wat maakt dat de oude muziek minder geschikt is op dat orgel. Ghielmi opende fenomenaal met de 'grote' van Bruhns. Dit werk was prachtig geregistreerd en al even mooi gespeeld. Zijn verfijnde Italiaanse speelstijl kwam duidelijk naar voren. Het 'Vater Unser' was al even mooi. De prachtige Sesquialter deed het erg goed in dit stuk. Tot slot kregen we het Toccata, Adagio en Fuga voorgeschoteld, wederom prachtig gespeeld. Voor mij was de Bruhns het absolute hoogtepunt van de avond en was het minutenlange applaus meer dan verdiend.

Woensdag 23 juli was mijn laatste lesdag op de academie. De eerste les was opnieuw een improvisatieles door Jos van der Kooy, dit keer in de Doopsgezinde kerk. De les was een voortzetting van die van de dag ervoor. Een van de Chinese meisjes improviseerde een impressie van de Chinese muziek. Ze deed dit erg knap en Jos van der Kooy opperde dat het voor de Chinezen raadzaam is om elementen van hun muziekcultuur in de orgelmuziek te implanteren. Hij zei dat hij de buik vol had van de hordes Aziaten die hier komen om Bach, Alain, Messiaen en andere Europese componisten te spelen. Het is beter wanneer ze het orgel combineren met hun eigen muziek en het instrument op die manier ook in China populairder maken. 
De masterclass van Ghielmi was opnieuw erg goed. Als eerste behandelden we de Passacaglia in d van Buxtehude. Dietrich Buxtehude was naast organist ook verantwoordelijk voor het kasboek van de kerk en ook voor het uurwerk. Zodoende had hij waarschijnlijk enige kennis van wiskunde en astronomie. Het schijnt ook zo te zijn dat hij een stuk componeerde waarin elk deel de naam van een planeet droeg, de compositie hebben we helaas niet meer in handen. Buxtehude gebruikte zijn kennis in ieder geval bij het componeren van zijn Passacaglia. Het stuk is te verdelen in 4 secties met tussenstukken. Elke sectie heeft 7 thema-inzetten. Uiteraard staat dit symbool voor een maand met 4 weken en 7 dagen. Een maand duurt nog een fractie langer en de tussenstukjes (elk enkele maten) zouden als verklaring kunnen dienen. Deze kennis beïnvloedt ook de interpretatie: bij elke sectie (elke week/stand van de maan) koos Ghielmi een nieuwe registratie. Zacht beginnend, opbouwden naar forte in het 3e deel, en opnieuw zacht in het laatste deel (dit om de octaafrepetitie duidelijk te maken die in een plenumklank niet te horen is). Als tweede werk werd het schitterende Nun Komm' der Heiden Heiland behandeld. De Ierse jongen mocht het begin voor zijn rekening nemen en ik mocht het laatste deel spelen. Ghielmi legde een aantal dingen uit over de vorm van het stuk, en de rol van de baslijn hierin. Ik heb veel goede tips meegekregen en hoop hier zeker iets mee te gaan doen!

Nu nog 2 dagen concerten bijwonen, luisteren bij masterclasses, veel studeren en daar tussendoor ook nog een beetje uitrusten. Het is per slot van rekening vakantie!

Al met al waren mijn lesweken ontzettend geweldig! Ik heb veel geleerd, ik heb veel nieuwe mensen leren kennen en veel ervaringen opgedaan. Een compliment aan de organisatie die het festival gesmeerd heeft laten verlopen. Een digitaal bedankje aan de docenten die leerzame masterclasses hebben gegeven en een applaus voor alle organisten die prachtige concerten hebben gegeven.
Alle lezers van mijn blog: bedankt voor de leuke reacties, ik zal jullie niet langer lastig vallen.

Gegroet!

Gisteren (maandag 21 Juli) ging het orgelfestival weer ongestoord verder na een heerlijk weekendje uitrusten. Nadat ik mijn koffer in het huisje had gezet, zette ik koers naar de Bavo. De eerste les met Lorenzo Ghielmi uit Milaan stond op het programma. Door problemen met het ov kwam ik iets later aan dan gepland, maar uiteindelijk liep ik toch voor het eerst in mijn leven de orgeltrap op naar een van de meest indrukwekkende orgels die ik ken. Wanneer je boven bent bij het orgel lijkt alles nog indrukwekkender, het rugwerk heeft het formaat van een normaal kerkorgel, als je omhoog kijkt zie je spelende engelen en ergens ver weg het bovenwerk. Vooral de blik aan de linker- en rechterzijde is imponerend: de enorme pedaalpijpen. Ook de speeltafel is ontzettend mooi om te zien. Kortom, het is van de buitenkant een geweldig orgel maar niet alleen dat: ook de klank is erg goed. Het orgel is erg flexibel: Messiaen klonk er erg overtuigend toen Latry er speelde, een Bach-plenum is niet moeilijk te vinden, de solostemmen zijn erg goed en zoals we deze week in grote mate horen: het orgel leent zich ook voor experimentele dingen. 
Ghielmi is net als Latry een geweldige docent! Een erg energieke, vriendelijke Italiaan die er goed in slaagt om een groep les te geven. De masterclass was erg inspirerend ook al heb ik zelf nog niet mogen spelen. Ghielmi wijdde uit over het bouwen van muzikale zinnen aan de hand van Frescobaldi en trok die lijn door naar het Preludium in C (137) van Buxtehude.
Toen ik achter Ghielmi de kerk uit wilde lopen kwam er een man aangerend. Hij schoot hem aan omdat de organist voor het middaggebed niet kwam opdagen. Ghielmi moest echter een andere masterclass geven en dus vroeg hij mij om de korte dienst te spelen. Zodoende belandde ik toch nog achter de klavieren van een orgel in de Bavo: een klein orgeltje in een kapel. 
's Middags heb ik een masterclass van Jon Laukvik bijgewoond over Vierne. Ze behandelden de eerste symfonie. Het allerleukste aan Haarlem is misschien wel dat ik een waslijst aan stukken heb die ik wil gaan studeren wanneer ik terug kom: je hoort zó veel!! Daarna heb ik wat studietijd gepakt op een klein kistorgeltje in de Philharmonie. Rond etenstijd belandde ik opnieuw in een pizzarestaurantje en na een gezellige maaltijd gingen we richting de Bavo.
Het concert was deze keer een première van meerdere stukken die op de masterclass voor componisten waren behandeld. Verschillende componisten hadden een stuk geschreven en die werden uitgevoerd met een praatje van de componist vooraf. Er gebeurden erg leuke dingen. Het eerste stuk was geschreven in de 2e modus van Messiaen. Het 2e stuk ''waiting for Godot'' werd gespeeld door de componiste. Het stuk was een eenheid en erg leuk om naar te luisteren! Verder hoorden we nog de ''Wendeltreppe''. Dit stuk nam Bach's Fantasia in g-moll (542) als uitgangspunt. De lange modulerende lijn halverwege het stuk werd eruit genomen. Met behulp van een tape ging het grote Bavo-orgel de modulatiestrijd aan met een nogal blikkerig klinkend elektronisch geluid. Eindigend in kwarttonen was dit al met al een erg leuke avond!
Uiteraard eindigde het zoals altijd op een van de vele terrasjes, maar die details zal ik u besparen. Met een erg grote groep hebben we het behoorlijk laat zien worden.. 
Organisten zijn eigenlijk best gezellig!

Op een zonnige zaterdag een verslagje van vrijdag 18 Juli 2014.

De dag begon deze keer niet zo vroeg. Iets na 10-en kwam ik aan in de Philharmonie waar ik een openbare masterclass van Latry en Robilliard bij wilde wonen. Deze Franse grootheden gaven gezamenlijk een lesje over -hoe kan het ook anders- Franse romantiek. Het was grappig om te zien hoe ze elkaar aanvulden en met veel humor duidelijk maakten wat ze bedoelden. Vooral toen Robilliard in een stuk van Messiaen de link legde met een passage uit Widors kapotgespeelde Toccata zat de sfeer er goed in.
Na een korte pauze had ik alweer de laatste les met Olivier Latry. Het was een publieke masterclass. We kregen allemaal nog een keer de mogelijkheid een stuk te behandelen. De les begon met de eerste fantasie van Jehan Alain. Dit stuk hadden we afgelopen woensdag ook behandeld en de Ierse jongen Michael had het stuk behoorlijk aangepast. Vervolgens was ik aan de beurt met het tweede koraal van Alain: Choral Dorien (niet op z'n Nederlands uitspreken..). Verschillende dingen kwamen ter sprake als het gaat om de Franse speelstijl. ''Notes Communes'', het ''legato'' en de speeltechnieken van de CC-orgels. Opnieuw was de les ontzettend leerzaam en leuk. De chinezen speelden na mij verschillende stukken van Messiaen: Les enfants de Dieu (V) en Dieu parmi nous (IX) uit La Nativité. Vooral technisch hebben deze dames, ondanks hun kleine handen, veel in huis.  Er kwam nog een deeltje uit Le Corps Glorieux voorbij en de masterclass was ten einde.
Toen ik opnieuw naar de Waalse Kerk wilde gaan om te studeren was er een videoploeg die graag iemand voor de camera wilden hebben om het festival te promoten. Door teruglopende subsidies zal het Haarlemse festival meer moeten gaan werken met crowdfunding. Ik heb een behoorlijk positief verhaal gemaakt over het nut van het festival. Alleen al het feit dat personen als Latry, Robilliard en anderen naar Nederland komen om te concerteren en les te geven zegt iets over de omvang van het evenement. Op de vraag of ik nog geïnteresseerd naar mijn vrouwelijk collega's keek heb ik ze echter wel moeten teleurstellen: ik ben al bezet. De heren maakten nog een korte video terwijl ik aan het spelen was en vertrokken weer.
Aan het eind van de middag was er, in aanloop naar de improvisatiefinale, nog een lezing van Peter Planyavski over de thema's van het improvisatieconcours door de jaren heen. Dit vertelde hij allemaal met een fikse dosis humor en een leuke PowerPoint.
Om het eetpatroon (hamburgers, friet, kebab en dergelijke) enigszins gevarieerd te houden at ik die avond Indisch met Arjan Veen en Hans van Haeften. De finale van het improvisatieconcours viel ons wat tegen. Het niveau was niet bijzonder hoog, waarschijnlijk ook door het thema van Louis Andriessen wat niet echt uitnodigde tot improvisatie. Het thema was feitelijk een kleine compositie en alle deelnemers werkten vooral met een klein motiefje dat aan het eind van de avond bijzonder vervelend werd. De eerste speler, de fransman David Cassan had een overzichtelijk verhaal. Duidelijk te horen waren de vaste regels van de Franse improvisatiekunst. Middenin de improvisatie toverde hij nog een quasi-fuga uit de hoge hoed. Het positieve aan deze inbreng vond ik vooral dat het een improvisatie was die na een paar keer luisteren nog niet de keel uit komt. Cassan was daar mee in mijn ogen de terechte winnaar van het concours, de publieksprijs ging naar Lukas Grimm.
Ik heb meteen na de uitslag de trein naar huis genomen, het weekend ben ik heerlijk thuis om even bij te komen en om wat slaap in te halen.. Maandag ben ik weer terug in Haarlem waar we vrolijk verdergaan met de heren Ghielmi (barok) en Van der Kooy (improvisatie). Mag ik eindelijk ook eens op dat majestueuze orgel spelen!!!!

Het duurde wat langer dan gepland, maar hier is dan toch een kort verslag van woensdag 16 en donderdag 17 juli. De reden voor deze uitgestelde blog is wat ingewikkeld. Ik werd afgelopen woensdag door een van de organisatoren met koffer en al, van het station gehaald. De koffer bleef gedurende de dag in de auto liggen. Toen ik aan het einde van de dag om de koffer vroeg bleken de autosleutels kwijt te zijn, zodoende had ik geen laptop en oplader en ben ik uiteindelijk per taxi op mijn gastadres afgeleverd.

Nu eerst mijn ervaringen van afgelopen woensdag. Nadat ik in Haarlem was aangekomen hadden we een uitgebreide lunch met de Young Talents. Hierbij was ook meneer Latry aanwezig en Steven Taylor namens de organisatie. Ik maakte kennis met de Ierse deelnemer, Michael McCann, en de 3 Chinese dames. Na de kennismaking kregen we onze allereerste masterclass: Franse romantiek door Olivier Latry in de Philharmonie, veel beter krijg je het niet! Ik werd gekozen als eerste speler en zette ''apparition de l'eglise eternelle'' van Messiaen op de lezenaar. De les die ik vervolgens kreeg was in 1 woord: geweldig! Latry is een uitzonderlijk figuur: bijzonder humoristisch en vriendelijk. Als docent is hij ontzettend goed! Het is ongelofelijk hoe hij bij vele willekeurige fragmenten zegt: ''hé, dit lijkt op....'' en dit vervolgens ook ter plekke uit zijn hoofd voorspeelt. 
Na mij was de Ierse jongen, Michael, aan de beurt. Hij speelde Fantasie 1 van Jehan Alain. Ik kende eerlijk gezegd meer de naam dan de werken van deze componist (op Choral Dorien/Phrygien en Litanies na), maar daar is deze week wel verandering in gekomen. Tot slot speelde er nog een chinees, de naam zal ik u besparen: ik hou ze ook niet uit elkaar.
'S avonds was er nog een teleurstellende finale van het Improvisatieconcours, althans, voor de 3 Nederlandse deelnemers: geen van hen ging door. (wat is dat toch: Nederlanders en finales halen..) Nog een fikse zoektocht voor de autosleutels door een lege Philharmonie en een donkere Bavo-kerk gevolgd door een taxirit (je moet toch thuis komen) en de dag was ten einde. 

Vandaag (inmiddels gisteren) was het een lange dag. De korte nachtrust, was rond kwart voor 8 alweer ten einde. Ik en mijn Oostenrijkse kamergenoot verlieten ons huisje in de achtertuin van het logeeradres en gingen opnieuw naar de Philharmonie. Eerst heb ik daar als passieve deelnemer bij een masterclass van Olivier Latry gezeten, vervolgens bij een masterclass van Ton Koopman. 'S middags was er wat tijd om te studeren op het prachtige Friedrichs orgel van de Waalse Kerk! 
Om 4 uur was ik present in de Grote- of Sint Bavokerk voor een orgelconcert door Peter Planyavski (Mendelssohn, Heiller en Improvisatie) en Zsigmond Szathmáry. De laatste had een wel heel bijzondere uitvinding. Door middel van het elektronisch dimmen van de windmotor speelde hij met de windvoorziening. Soms leek het of het orgel bijna uitviel waarna hij met een draai aan de knop het instrument weer tot leven bracht. Ook zijn compositie ''Lacrimoso II'' met elektronische tape was zeer bijzonder.
Na het avondeten was het weer mijn beurt om achter de klavieren te kruipen: de tweede masterclass van de Young Talents met de organist van de Nôtre Dame: Olivier Latry. De 2 Chinese dames die nog niet gespeeld hadden op de vorige les begonnen met werken uit ''La Nativé'' van Messiaen. Ik mocht de masterclass besluiten met ''Choral Phrygien'' van Jehan Alain. Latry was erg tevreden, nadat hij eerst het tempo behoorlijk opgeschroefd had. Het is ontzettend bijzonder hoe hij op gemakkelijke wijze bij iedereen de dingen op de juiste plaats zet. 
Het sluitstuk van de avond werd ingeluid met een concert door Luigi Ferdinando Tagliavini en Michael Radulescu in de Nieuwe Kerk en het slotakkoord bestond uit een heerlijk biertje op een van de vele gezellige terrasjes naast de Haarlemmer Bavo!

Proost!